Boşanma davası sürerken taraflardan birinin vefat etmesi halinde dava nasıl ilerleyecektir? Mahkeme tarafların boşanma iradelerini dikkate alarak boşanma kararına hükmedebilir mi?
Boşanma davası kesinleşmeden önce eşlerden birinin vefat etmesi halinde evlilik ölüm anında kendiliğinden sona erer.
Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi dolayısıyla boşanma davası konusuz kalır ve mahkeme, “boşanma talebi konusunda karar verilmesine yer olmadığına” dair bir karar verir.
Peki evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesiyle sağ kalan eş mirasçı sıfatını kazanacak mıdır?
Türk Medeni Kanunu m. 181’e göre boşanan eşler bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamayacağı gibi boşanmadan önce düzenlenmiş vasiyetname, miras sözleşmesi gibi ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları -istisnai durumlar haricinde- kaybederler.
Aynı maddenin 2. fıkrasına göre ise;
“Boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması halinde de yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.”
Uygulamada mahkemeler, vefat eden eşin mirasçılarına tebligat çıkararak davaya devam etme iradeleri varsa mahkemeye başvurmaları için belirli bir süre tanımaktadır. Bu süre içerisinde mirasçılar mahkemeye davaya devam etmeyeceklerini bildirir ya da mahkemeye hiç başvurmaz ya da davaya devam etmelerine karşın mahkeme boşanmada diğer tarafı kusurlu bulmazsa -Yukarıda ifade edildiği üzere evlilik, ölüm ile sona erdiğinden ve boşanma davası konusuz kalmış olacağından- diğer eş, vefat eden eşin mirasçısı olacaktır.
Nitekim Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 15.02.2005 tarihli kararında; "…Mahkemece verilen boşanma hükmü kesinleşmeden, davacı kadın 3.8.2004 tarihinde ölmüş, mirasçısı kusur durumunun tespitini istemiştir. Boşanma hükmü kesinleşmeden davacının ölmesi sonucu evlilik birliği ölümle sona erdiğinden, boşanma davasının konusuz kalması nedeniyle "boşanma konusunda karar verilmesine yer olmadığına" ve davacı kadın mirasçısının Türk Medeni Kanununun 181/2. maddeye dayalı isteğiyle ilgili olarak delillerin değerlendirilip sonucuna göre karar verilmek üzere hükmün bozulması gerekmiştir.” denilmektedir.
Mirasçıların kendilerine tanınan süre içerisinde davaya devam etme iradelerini göstermeleri halinde davaya diğer eşin kusurlu olup olmadığının tespiti açısından devam edilecektir. Bu kapsamda vefat eden eşin mirasçılarının davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması halinde diğer eş yasal mirasçı olamayacak, mirasçı sıfatını kaybedecektir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 11.04.2006 tarihli kararı:
“Boşanma davası 08.06.2004 tarihinde açılmış, davacı 11.08.2004'te ölmüştür. Bu durumda evlilik davacının ölümüyle sona ermiştir. Davaya, ölen davacının mirasçısı (ilk eşinden olma oğlu) Ş., davalının kusurunun tespiti yönünden devam etmiştir.
Devam edilen dava boşanma davası değil, boşanmada davalı eşin kusurlu olduğunun saptanmasına yönelik tespit davasıdır (TMK md. 181/2). Toplanan delillerden davalının boşanmayı gerektirecek ağırlıkta bir kusurunun varlığı kanıtlanamamıştır.
Mahkemece verilen davanın reddine dair olan karar, yukarıda açıklanan sebeple kusurun tespiti davasının reddine münhasır olmakla davacının yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün onanmasına karar verilmesi gerekmiştir.”
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 27.12.2002 tarihli kararı:
“…davacı M.N. boşanmaya ilişkin 19.12.2001 günlü karar kesinleşmeden 17.1.2002’de ölmüştür. Ölümle evlilik birliği sona ermiştir. Bu açıklama karşısında boşanma hükmü sonuç doğurmaz. Mahkemece evliliğin ölüm ile sona ermesi nedeniyle boşanma konusunda karar verilmesine yer olmadığına şeklinde karar verilmesi ve yine yalnızca boşanmaya neden olan olaylar değerlendirilip, davalının evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına sebep olan olaylarda daha fazla kusurlu olup olmadığının tespiti ile yetinilmesi gerekir…”
Comments